We hebben bij ons thuis nooit een vlag gehad. Toen onze kinderen slaagden hingen we hun schooltassen uit het slaapkamerraam bij gebrek aan een vlaggenstok. Bij ons dus ook nooit rood-wit-blauw op Koningsdag. En geen oranjevlag aan de voorgevel bij een WK voetbal. Voor mij hoeft al dat gevlag niet. Terwijl ik veel van ons land houd en ook graag naar voetbal kijk. Ik heb alleen niet de behoefte om dat te uiten door middel van uniforme uitingen als vlaggen en groepssymbolen.

Ik associeer vlaggen met massa’s, met uiterlijk vertoon, met opgeklopt nationalisme en georganiseerd vermaak. Een duidelijk, recent voorbeeld van dat vlagvertoon was het feestje dat Poetin op het Kremlin organiseerde om de illegale inlijving van vier Oekraïense provincies te vieren. Honderden jongeren waren als klapvee naar Moskou gebracht. Gratis vervoer, gratis eten en drinken en gratis vlaggen. Na afloop werden die vlaggen in prullenbakken gedumpt. Zo diep ging de vaderlandsliefde.

Ik vrees dat ik als niet-vlagger tot een steeds kleiner wordende minderheid behoor. Ik zie overal vlaggen om me heen. De inwoners van Zandvoort hadden tijdens het Formule 1 weekend massaal zwart-wit geblokte vlaggen buiten hangen. LHBTIQ+-ers hebben hun eigen vlag waaraan iedere jaar weer een nieuwe kleur en lijn lijkt te worden toegevoegd. Uit solidariteit met Oekraïne zie je op veel plekken de blauw-gele vlag van dat land hangen. Bij Turkse bruiloften bij mij in de buurt wordt er vanuit luid toeterende auto’s enthousiast met Turkse vlaggen gezwaaid. En in corona-tijd zag je overal vlaggen hangen om mensen uit de zorg een hart onder de riem te steken.

 

 

 

 

 

Allemaal tekenen van verbondenheid, groepsgevoel en steun. Op zich niets mis mee, en soms zelfs sympathiek.

Dat wordt een ander verhaal bij al die omgekeerde vlaggen die je sinds een paar maanden overal ziet hangen. Daar krijg ik geen warme gevoelens bij. Integendeel, ik vind het ronduit zorgwekkend. De Nederlandse driekleur, symbool van nationale eenheid, wordt gekaapt en omgedraaid als protest-uiting van een groep boze mensen. Ze willen de maatschappij op z’n kop zetten. Langs de A12 hangt in een weiland een grote omgekeerde vlag met in de witte baan de tekst NO GREAT RESET. Maar het ophangen van die vlag is juist een teken dat je zelf streeft naar een soort Great Reset. Je wil af van de manier waarop we in Nederland de dingen met elkaar regelen. En dankzij onze vrijheid van meningsuiting en pluriforme samenleving mag je dat nog uitdragen ook.

En er is meer aan de hand. Boerenprotest is vermengd geraakt met complottheorieën, desinformatie en aanvallen op de rechtstaat. Moeten we maar hopen dat het overwaait? De afgelopen maanden laten zien dat die opstelling niet werkt. De vlagomdraaiers worden steeds brutaler. Ongehoord Nederland verspreidt als omroep binnen het publieke bestel uitzendingen vol leugens en discriminatie. Ons land wordt afgeschilderd als een dictatuur. Willem-Alexander wordt op Prinsjesdag voor landverrader uitgemaakt. Ministers worden op gemanipuleerde foto’s afgebeeld met de nazivlag. Allemaal tekenen van een zorgwekkende, ontwrichtende trend.

Ik denk dat er een steviger tegengeluid nodig is. Juist met een beroep op onze democratische rechtstaat moeten we scherp zijn tegen organisaties en hun uitingen die de grens opzoeken of daar zelfs overheen gaan. In een democratie moet er natuurlijk ruimte zijn voor tegengeluid. Dat is het mooie, maar ook het kwetsbare van open samenlevingen. Je gaat niet zo maar politieke partijen of media verbieden. Dat gebeurt in dictaturen. De paradox is dat juist vanuit extreem-rechtse hoek een beroep wordt gedaan op de vrijheid van meningsuiting die men gebruikt (of misbruikt) om bewondering uit te spreken voor autoritaire leiders als Poetin, Trump of Orban. De vrijheid wordt gebruikt om onvrijheid te propageren. Precies hetzelfde mechanisme als het omkeren van de vlag. Zo is de omgekeerde vlag in mijn ogen het symbool van de aanval op de manier waarop we ons systeem van democratische besluitvorming en openbaar bestuur hebben ingericht. Een opgestoken middelvinger naar de samenleving.

Eerlijk is eerlijk, de zogenaamde constructieve politieke partijen hebben de afgelopen jaren niet een beeld neergezet dat veel vertrouwen opwekt. We hobbelen van incident naar incident en van crisis naar crisis. Er is daarbij weinig oog voor de wensen en noden van veel Nederlanders. Extreem-rechts spint hier garen bij door ontevreden kiezers te vangen met de bekende zondebok-truc. Het komt door de vluchtelingen, de joden, de moslims, het World Economic Forum of Bill Gates. Gevaarlijke, verwerpelijke standpunten, maar ze gaan erin als koek. Kijk naar de verkiezingswinsten van extreem-rechts in Zweden en Italië. En dichter bij huis: ook in onze Tweede Kamer zitten momenteel meerdere partijen die je als extreem-rechts zou kunnen bestempelen.

Hoe nu verder? Ik heb geen panklare oplossing. Je hoort mij niet zeggen dat we pal achter de Nederlandse vlag moeten gaan  staan. Ik zal ook geen vlag gaan kopen (al heb ik daar voor het eerst van mijn leven over nagedacht). Maar ik vind wel dat we ons hard moeten maken voor de waarden van onze democratische samenleving. Dat we ons moeten laten zien en horen. We kunnen met een kleine stap beginnen: het verwijderen van omgekeerde vlaggen op de openbare weg. Ook zo’n voorbeeld van georganiseerd vlagvertoon. Die vlaggen hangen daar al veel te lang. Wat iemand in zijn eigen weiland of voortuin doet is zijn zaak, maar de openbare weg is publieke ruimte. Het is onbegrijpelijk dat gemeentelijke en provinciale overheden daar zo weinig tegen hebben gedaan. Misschien moeten dan zelf maar in actie komen en die vlaggen weghalen. De ervaring leert dat je slechts een nagelschaartje nodig hebt om touwtjes en tie-wraps door te knippen.

 

Naschrift 14 december 2022:

In De Volkskrant staat twee maanden nadat ik dit blog schreef ook een artikel over vlaggen. 

https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/voor-tegen-boos-inclusief-2022-was-het-jaar-van-de-vlag-en-die-vlag-werd-vaak-een-splijtzwam~bbe05260/

In dit artikel wordt verwezen naar een column van Elma Drayer dat zij op 25 augustus schreef.  De strekking van haar tekst kom erg overeen met mijn blog. Ik kende haar tekst niet. Kennelijk ben ik niet altijd even origineel.

https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/nooit-gedacht-dat-ik-me-zou-opwinden-over-wangebruik-van-de-driekleur~bb48b045/