Bob Dylan won vandaag de Nobelprijs voor de Literatuur.  Waarom dat wat mij betreft volkomen terecht is, kan ik het beste laten zien aan de hand van zijn eigen teksten. Een greep uit zijn veelzijdige werk van de afgelopen 50 jaar.

 

Maar eerst wat Dylan in 2015 zei over zijn werk bij het in ontvangst nemen van de MusiCares Award

“I’m glad for my songs to be honored like this. But you know, they didn’t get here by themselves. It’s been a long road and it’s taken a lot of doing. These songs of mine, I think of as mystery plays, the kind that Shakespeare saw when he was growing up. I think you could trace what I do back that far. They were on the fringes then, and I think they’re on the fringes now. And they sound like they’ve been traveling on hard ground.”

(voor de volledige tekst, zie: http://www.rollingstone.com/music/news/read-bob-dylans-complete-riveting-musicares-speech-20150209#ixzz40q0lur2O)

 

Mijn (haastige) keus van vandaag:

 

POËTISCH

Inside the museums, Infinity goes up on trial

Voices echo this is what salvation must be like after a while

But Mona Lisa musta had the highway blues
You can tell by the way she smiles
See the primitive wallflower freeze
When the jelly-faced women all sneeze
Hear the one with the mustache say, “Jeeze
I can’t find my knees”
Oh, jewels and binoculars hang from the head of the mule
But these visions of Johanna, they make it all seem so cruel

(Vision of Johanna; 1966)

 

 

RELIGIEUS

In the time of my confession, in the hour of my deepest need
When the pool of tears beneath my feet flood every newborn seed
There’s a dyin’ voice within me reaching out somewhere
Toiling in the danger and in the morals of despair

Don’t have the inclination to look back on any mistake
Like Cain, I now behold this chain of events that I must break
In the fury of the moment I can see the Master’s hand
In every leaf that trembles, in every grain of sand

(Every grain of sand; 1981)

 

 

VERLEIDER

Lay, lady, lay, lay across my big brass bed
Lay, lady, lay, lay across my big brass bed
Whatever colors you have in your mind
I’ll show them to you and you’ll see them shine

(Lay, Lady, Lay; 1969)

 

 

TAALKUNST (rap avant la lettre)

Johnny’s in the basement
Mixing up the medicine
I’m on the pavement
Thinking about the government
The man in the trench coat
Badge out, laid off
Says he’s got a bad cough
Wants to get it paid off
Look out kid
It’s somethin’ you did
God knows when
But you’re doin’ it again
You better duck down the alley way
Lookin’ for a new friend
The man in the coon-skin cap
By the big pen
Wants eleven dollar bills
You only got ten

(Subterranean Homesick Blues; 1965)

 

 

HARTZEER

If you see her, say hello, she might be in Tangier
She left here last early Spring, is livin’ there, I hear
Say for me that I’m all right though things get kind of slow
She might think that I’ve forgotten her, don’t tell her it isn’t so

(If you see here, Say Hello; 1975)

 

 

TOEN EN NU

They’re peddlers and they’re meddlers
They buy and they sell
They destroyed your city
They’ll destroy you as well
They’re lecherous and treacherous
Hell-bent for leather
Each of ‘em bigger
Than all men put together

Sluggers and muggers
Wearing fancy gold rings
All the women goin’ crazy
For the early Roman kings

(Early Roman Kings, 2012)

 

 

TRIBUTE TO ROOTS

Seen the arrow on the doorpost
Saing, “This land is condemned
All the way from New Orleans
To Jerusalem”
I traveled through East Texas
Where many martyrs fell
And I know no one can sing the blues
Like Blind Willie McTell

(Blind Willie McTell, 1993)

 

 

BEWOGEN

I woke up this mornin’
There were tears in my bed
They killed a man I really loved
Shot him through the head
Lord, Lord
They cut George Jackson down
Lord, Lord
They laid him in the ground

(George Jackson; 1971)

 

 

HET EINDE NADERT

Shadows are falling and I’ve been here all day
It’s too hot to sleep, time is running away
Feel like my soul has turned into steel
I’ve still got the scars that the sun didn’t heal
There’s not even room enough to be anywhere
It’s not dark yet, but it’s getting there

(Not dark yet; 1997)

 

Tot zo ver mijn selectie.

Voor wie niet genoeg van Dylan kan krijgen, is er net in Nederland een prachtig boek verschenen:

De Algerijnse schrijver Kamel Daoud publiceerde enkele jaren geleden zijn debuut-roman Meursault, contre-enquête. Een hedendaags antwoord op het klassiek geworden boek L’Etranger van Albert Camus; ook een debuutroman, uitgebracht in 1942. Op de middelbare school ontwikkelde ik een fascinatie voor Camus die mij nooit echt heeft losgelaten. Ik kon dus niet anders dan ook het boek van Daoud lezen. In 2015 verscheen de Nederlandse vertaling onder de -nogal van het origineel afwijkende- titel Moussa, of de dood van een Arabier. Een intrigerend boek dat mij ertoe aanzette om, veertig jaar later, opnieuw L’Etranger te gaan lezen.

 

L’Etranger

Mijn belangstelling voor de schrijver Albert Camus ontstond op de middelbare school. Ik had Frans gekozen als examenvak en werd geacht 12 Franstalige boeken te lezen. Ik moest een gevarieerde keuze maken uit een voorgeschreven groslijst die begon met La chanson de Roland uit de Middeleeuwen en eindigde met moderne, naoorlogse schrijvers.

Ik las de meeste boeken daadwerkelijk in het Frans, maar kon niet zonder de hulp van het uittrekselboek Aperçu, en ook niet zonder Nederlandse vertalingen en het Frans-Nederlandse woordenboek. Van Camus koos ik het boek l’Etranger en ik werd zo gegrepen door dat verhaal, dat ik daarna ook zijn La Peste op mijn lijst zette. Meer mocht niet: maximaal twee titels per schrijver. Via Albert Camus en ook Jean-Paul Sartre kwam ik in aanraking met het existentialisme, met maatschappelijk engagement, met het begrip absurditeit, met het verbinden van literaire thema’s aan sociale vraagstukken. Koren op de molen van een maatschappelijk geïnteresseerde bovenbouw-leerling in de jaren ’70.

Het verhaal van L’Etranger speelt zich af in Algerije waar de hoofdpersoon Meursault een onopvallend leven leidt. Algerije is op dat moment nog een Franse kolonie en Meursault is een pied-noir, een Algerijn van Franse afkomst. Een westerling, dus. Het in de ik-vorm geschreven boek kent twee delen. Het eerste deel begint met het overlijdensbericht van de bejaarde moeder van Meursault en schetst hoe hij daar schijnbaar onbewogen mee omgaat. De hoofdstukken daarna laten iets zien van Meursault’s dagelijks leven, zijn buren, zijn vrienden en zijn omgang met zijn vriendin Marie. Ook in zijn werk en relaties toont hij zich tamelijk onbewogen. Hij is vriendelijk en rustig, niet gepassioneerd. Iemand die alles op z’n eigen manier doet, en niet met alle winden meewaait. Tijdens een (snikhete) dag op het strand met wat kennissen ontstaat er een ruzie met een groepje Arabieren. Een van de Arabieren haalt uit met een mes, maar deinst terug als een van Meursault’s kennissen een pistool trekt. Later die middag maakt Meursault in z’n eentje nog een keer een wandeling op het strand en treft op een afgelegen plek één van de Arabieren aan en schiet hem, zonder directe aanleiding, dood.

Het tweede deel van het boek is geheel gewijd aan het proces tegen Meursault. Allerlei gebeurtenissen uit het eerste deel krijgen in dit proces met terugwerkende kracht een negatieve duiding en worden door de aanklager  tegen hem gebruikt. De moord was de aanleiding om hem voor de rechter te brengen, maar in feite veroordeelt men Meursault vooral omdat hij niet heeft gehuild bij de begrafenis van zijn moeder, omdat hij de dag daarna met z’n vriendin naar een vrolijke film ging, omdat hij niet in God gelooft en omdat hij met een souteneur omging. Meursault verweert zich niet. Hij voert slechts aan dat hij op het moment van de moord werd bevangen door de hitte van de zon. Hij wordt uiteindelijk ter dood veroordeeld. De gevangenispriester probeert hem nog te bekeren, maar een woedende Meursault stuurt hem weg. Die woede-aanval brengt hem rust en hij verzoent zich aan de vooravond van zijn executie met zijn leven en zijn lot. Hij denkt terug aan zijn moeder die in haar laatste levensjaren nog een relatie kreeg met een oudere man. Een teken dat zij ook in het bejaardenhuis wist te genieten van de mooie dingen van het leven. En hij voelt dat hij zelf ook gelukkig is geweest en nog steeds is.

Op de valreep van het boek dat door velen als nihilistisch is aangeduid, gebruikt Camus het woord ‘gelukkig’. Net als in zijn boek de Mythe van Sisyphus: “we moeten ons Sisyphus als een gelukkig mens voorstellen”. Het leven lijkt absurd en zinloos, maar een mens kan keuzes maken die hem vrij maken van dwang, van God en van conventies en daarin kan hij geluk vinden. Ook (of juist!) in de kleine en gewone dingen van het leven.

 

Moussa

Ook dit boek is geschreven in de ik-vorm waarbij Haroen, de hoofdpersoon, een onbekende ‘jij’ toespreekt. Van tijd tot tijd richt de ‘ik’ zich direct tot deze aanspreekpersoon met zinnen als “heb je het begrepen?” (p. 12),  of “jij bent naar mij toegekomen” (p. 54),  of “jij, die uit Parijs komt” (p.79). De openingszin van het boek: “Vandaag is mijn moeder nog in leven” staat haaks op die van L’Etranger: “Vandaag is moeder gestorven”. Dat zet al meteen de toon van het boek. De sjabloon van Camus wordt gekopieerd, maar de invulling en het perspectief zijn wisselend: soms diametraal anders, soms verbluffend overeenkomstig. De hoofdpersoon onthult dat hij de jongere broer is van de anonieme Arabier die door Meursault is vermoord. Zijn broer heet Moussa. Hij wil zijn broer, die slechts een figurant was in het boek van Camus,  een stem en een gezicht geven. Hij is boos, omdat de Meursault van Camus zijn broer heeft gedood “door over hem heen te stappen, niet door hem neer te schieten”. Daarmee lijkt het boek in eerste aanleg een aanklacht tegen de arrogantie van de Franse koloniale overheersers.  “Daarom doe ik wat sinds de Onafhankelijkheid iedereen in dit land doet: de stenen van de oude koloniale huizen een voor een weghalen om er een huis voor mezelf, een taal voor mezelf mee te bouwen”.

De ik-persoon beschrijft uitvoerig hoe de dood van zijn broer (en het verdwijen van zijn lichaam) de relatie met zijn moeder veranderde en belastte. Zijn moeder was gek van verdriet en zocht wekenlang wanhopig naar het lichaam van haar oudste zoon. Vanaf de dag van de moord draaide haar wereld om Moussa. De ik-persoon werd verwaarloosd: “vreemd genoeg werd ik behandeld als een dode en mijn broer Moussa als een levende….ik werd veroordeeld tot een bijrol”. Daoud schetst hierbij het herkenbare dilemma van ouders met een ernstig ziek of overleden kind en het gebrek aan aandacht voor de andere kinderen dat daar soms uit voorkomt. En dat is voor de ik-persoon des te moeilijker, omdat hij hieronder lijdt, maar toch geacht wordt zijn moeder op een voetstuk te plaatsen (“bij ons is een moeder de helft van de wereld”). Als hij toegeeft dat zijn moeder hem inmiddels volkomen koud laat en hij haar niet vergeeft, komt zijn houding in de buurt van die van Meursault die zich zo onaangedaan gedroeg bij de begrafenis van zijn moeder. Dit soort passages in het boek geven het verhaal een aparte dimensie. Het is geen simpele afrekening met Camus, of met het kolonialisme. Langzaamaan ontstaat het beeld van een ik-persoon die meer op de Meursault lijkt dan je aanvankelijk zou denken. Ook deze hoofdpersoon heeft moeite om een vaste relatie met een vrouw op te bouwen. Ook hij pleegt een tamelijk zinloze moord (in dit geval is een Fransman het slachtoffer; vermoord nadat de onafhankelijkheid al is uitgeroepen) en ook hij trekt zich (als moslim) weinig aan van de heersende religieuze conventies. Dat levert een prachtig citaat op: “Voor mij is godsdienst als openbaar vervoer, en ik maak er geen gebruik van. Ik zou graag naar die God toegaan, lopend als het moet, maar niet met een georganiseerde groepsreis”. En zoals Meursault aan het einde van L’Etranger zijn woede uit tegen de gevangenispriester, zo roept de hoofdpersoon in het boek van Daoud op de laatste pagina’s dat hij zin heeft om een minaret te beklimmen en via de luidsprekers alle details van zijn goddeloosheid uit te schreeuwen. Dat hij wil brullen dat hij vrij is en dat God een vraag is en geen antwoord.

Zo bevat het boek Moussa meerdere lagen. Het verhaal bevat teveel overeenkomsten met L’Etranger om een aanklacht te zijn. En te veel tegengestelde elementen om het een eigentijdse navertelling te noemen. Een belangrijk verschil is de reactie van de hoofdpersonen na de moord die ze hebben gepleegd. Meursault laat niet zien wat het vermoorden van iemand anders met hem doet, maar Haroen vertelt hoe het plegen van moord het leven heeft ontheiligt en hoe hij geen werkelijke liefde voor anderen meer kan voelen.

“Welk verhaal is meer waar”, vraagt de ik-persoon aan het eind. Het is, in de woorden van Daoud, aan ons om die vraag te beantwoorden.

 

L’Etranger

Na het lezen van Moussa voelde ik de sterke behoefte om L’Etranger opnieuw te gaan lezen. En opnieuw in het Frans. Ik kocht een gloednieuw exemplaar (nog steeds van Editions Gallimard) en begon aan het verhaal dat ik veertig jaar geleden voor het eerst had gelezen. Ik heb sinds mijn middelbare school-tijd geen boek meer in het Frans gelezen, dus ik hield net als destijds het woordenboek binnen handbereik. Dat was af en toe nodig, maar over het algemeen kon ik het verhaal goed volgen. Camus schrijft in een (om Pieter Steinz in zijn prachtige literatuurgids Steinz te citeren) “heldere stijl, die zich kenmerkt door korte zinnen en weinig moeilijke woorden”. Ideaal dus voor scholieren en voor herlezers op latere leeftijd. Bij het herlezen vond ik Camus’ stijl wat lijken op die van Arnon Grünberg in De Asielzoeker. En de gedachten van Meursault en de traagheid van alledag deden me denken aan Frits van Egters in De Avonden van Reve.  Maar wat me vooral opviel, was dat ik de sfeer van het boek meteen weer helemaal herkende. De leegheid en loomheid. Het strand en de brandende zon.  De onverschilligheid, maar ook de welwillendheid van Meursault. Niets kan hem wat schelen, maar niet op een puur negatieve manier. Als Marie voorstelt om te gaan trouwen, is hij niet enthousiast, maar hij wijst het ook niet af. Als zijn baas hem een mooie carrière-verandering voorstelt, haalt hij zijn schouders op. Hij vindt zijn huidige positie wel best. Als hij een buurman moet helpen om iemand een lesje te leren, wil hij wel helpen met het schrijven van een brief. Zou dat “la tendre indifférence du monde” zijn, zoals Meursault dat aan de vooravond van zijn executie benoemt en die hem laat inzien dat hij gelukkig is geweest?

Wat vooral opvalt als je het boek van Camus leest, na het lezen van Moussa, is hoe Camus inderdaad geen enkel oog heeft voor de  vermoorde Arabier. Geen naam, geen gezicht, geen geschiedenis. Je begrijpt waarom Daoed zijn boek heeft willen schrijven.

 

Tot slot

Het boek van Daoud is goed ontvangen. Daoud werd in 2015 winnaar van de Prix Concourt de Premier Roman. Ook in Nederland waren de recensies lovend. De recensent van Trouw gaf aan dat je tegenwoordig niet meer het boek van Camus kunt lezen, zonder ook dit “vervolg” te lezen. Ik ben het daarmee eens. Daoud heeft aan het verhaal van Camus niet alleen een eigentijdse dimensie toegevoegd, maar ook een lijn doorgetrokken die duidelijk maakt hoe het verleden zijn sporen nalaat en tot hedendaagse dilemma’s en worstelingen leidt. Hoe een moord uit het verleden een nieuwe moord in het heden kan uitlokken. Bas Heijne zegt in dat verband in de NRC: het is geen wraak, maar een vloek. Ik ben dat voor de helft met hem is. Het boek van Daoud is geen inderdaad geen wraakoefening. Maar het is ook geen vloek. Hoewel Heijne het woord vloek ontleend aan een citaat uit het boek van Daoud zelf, vind ik dat woord als aanduiding niet echt van toepassing. Camus is voor mij de denker en schrijver van de moed. Hij rekent in zijn werk juist af met termen als noodlot en vloek. De mens heeft een keuze, hoe moeilijk soms ook, om tegen het noodlot en tegen de (af-)goden in te gaan. Ook al moet hij elke dag een rotsblok de berg opduwen om iedere avond te zien hoe het weer naar beneden rolt.  Voor mij is dit boek van Kamel Daoud een complement van en een compliment voor L’Etranger van Albert Camus. Daoud zet je, in navolging van Camus, aan het denken. En hij heeft me zelfs weer zo ver gekregen om mijn school-Frans af te stoffen.

 

 

 

P.S. 1: De Italiaanse regisseur Luchino Visconti verfilmde het boek van Camus in 1976.

P.S. 2: De popgroep The Cure bracht in 1978 de song Killing an Arab uit.

P.S. 3: Kamel Daoud werd na het uitbrengen van zijn boek aangevallen op zijn kritische houding ten opzichte van de islam. Een salafistische imam sprak zelfs een fatwa tegen Daoud uit, maar werd daarvoor door een Algerijnse rechtbank veroordeeld tot drie maanden cel.

 

De Europese Commissie heeft vandaag bepaald dat het bekende technologieconcern Apple 13 miljard euro  aan de Ierse fiscus moet betalen in verband met eerder gemaakte belastingafspraken die nu illegaal zijn verklaard. Dit bericht bracht mij (naast andere gedachten) op de vraag waarom Apple eigenlijk Apple heet. Waarom heeft men bij de naamgeving van een high tech bedrijf juist voor de naam van een vrucht gekozen? Heeft die naam iets met het Bijbelse scheppingsverhaal te maken? Of is er een link met de toenmalige gelijknamige platenmaatschappij van de Beatles. Of is er een andere reden?

Enig speurwerk op internet levert verschillende verhalen op. Op oude YouTube filmpjes van Apple-oprichters Steve Jobs en Steve Wozniak[1] klinkt vooral door dat ze het een kernachtige naam vonden. Simpel, positief en herkenbaar. Toen de naam Apple werd voorgesteld, wist niemand van de betrokkenen een betere naam te bedenken, dus werd het Apple. Er wordt zelfs gesuggereerd dat Jobs deze naam had bedacht omdat hij daarvoor in een biologische appelboomgaard had gewerkt.[2] Deze suggestie wordt nog versterkt door het feit dat de bekende Mac van Apple voluit Macintosh heet, en dat is een bekend appel-ras. Steve Jobs vertelt er op een video lachend bij dat de naam Apple ook handig was, omdat men zo bij het zoeken op alfabetische volgorde voorbleef op concurrent Atari.

Nu was er een probleem omdat de platenmaatschappij van de Beatles ook Apple heette.

Apple Records (of eigenlijk holdingmaatschappij Apple Corps) spande een rechtszaak aan tegen Apple Computers. In de media werd deze aandachttrekkende zaak ‘Apple vs Apple’[3] genoemd. Apple Computer mocht de naam Apple blijven voeren tegen betaling van een fiks bedrag aan Apple Records en de belofte om zich niet in te laten met muziek (terwijl het bedrijf van de Beatles moest beloven buiten de computer-branche te blijven).

Terug naar Steve Jobs. Nu de naam ook legaal was vastgelegd, moest er natuurlijk een plaatje bij, een logo. Hoe belangrijk een logo is voor Apple, blijkt wel uit het feit dat je in de uitingen van Apple vooral het logo (beeld) ziet en zelden de naam (woord). Het eerste beeld dat werd gebruikt was een tekening met daarop de legendarische uitvinder Isaac Newton zittend onder een appelboom.

 

“Newton (1642-1727) is een van de grootste denkers aller tijden geweest, en heeft baanbrekende bijdragen geleverd aan de natuurkunde, de wiskunde, en de astronomie. Van hem wordt verteld dat hij geïnspireerd werd tot zijn theorie over de zwaartekracht, toen hij lag te peinzen onder een appelboom in de boomgaard van zijn moeder, en er op zeker moment een appel naar beneden viel. Op het frame van de tekening in het logo staat in kleine hoofdletters: “NEWTON — ‘A MIND FOREVER VOYAGING THROUGH STRANGE SEAS OF THOUGHT — ALONE.’ ” De frase is afkomstig uit een passage uit The Prelude, van de Engelse dichter William Wordsworth (1770-1850). Het spreekt van een reis door vreemde oceanen van gedachten, het anders denken dan de rest van de wereld, en de eenzame hoogten die Newton daarin bereikte. Het is goed voor te stellen dat de oprichters van Apple eenzelfde reis hoopten te maken. En terugkijkend heeft Apple inderdaad net als Newton spectaculaire revoluties veroorzaakt.”[4]

 

Maar het logo was te ingewikkeld en te gedetailleerd, dus men ging op zoek naar een strakker ontwerp. Een ingehuurde ontwerper ontwikkelde het tegenwoordig zeer bekende Apple-logo met aan de rechterkant de ontbrekende hap. In tegenstelling tot het huidige logo werd deze appel afgebeeld met veelkleurige horizontale banen.

Sommige bronnen suggereren dat de regenboog-kleuren en de hap eruit verwijzen naar Alan Turing, de beroemde Britse wiskundige die bekendheid verwierf door het ontcijferen van de militaire codes van de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog  (een paar jaar geleden weer nader bekend geworden dankzij de film Enigma; zie ook mijn eerdere blog Enigma en Dilemma; http://phaestus.nl/phaestus.nl/?p=571). Steve Jobs was een bewonderaar van deze founding father van de informatica. Turing pleegde na de Tweede Wereldoorlog zelfmoord door gif in te nemen. Het was een wanhoopsdaad omdat hij als homoseksueel aangeklaagd werd en chemisch gecastreerd dreigde te worden. Op zijn sterfbed zou een appel zijn gevonden waaruit een hap was genomen. De veelkleurigheid van het logo zou verwijzen naar de regenboogvlag van de homobeweging. Wat mij betreft is deze redenering wat vergezocht. Zeker ook omdat later het logo veranderde van veelkleurig in eenkleurig.

Een veelgehoorde andere verklaring omtrent het de naam en het logo van Apple is de verwijzing naar het bekende bijbelverhaal van Adam en Eva. Eva verleidt Adam met een door een slang aangereikte vrucht uit de ‘boom der kennis van goed en kwaad’. Door van deze verboden vrucht te eten, raken Adam en Eva hun onschuld kwijt en worden ze uit het paradijs verdreven. In bijbeltermen gaat het hier om een zonde, maar je kan het ook opvatten als een gewaagde daad, een provocatie, een revolutie, zoals Prometheus het vuur van de goden wist te stelen.

Ook deze uitleg overtuigt me niet, maar om een heel andere reden dan de Turing-versie. Dat komt door een boekje van mijn vader. Hij schreef lichtvoetige verhaaltjes over zijn ervaringen met zijn drie opgroeiende zoons. Een van die verhalen gaat over mij en mijn kinderlijke interpretatie van het scheppingsverhaal:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Druiven en geen appel. Het zou kunnen. Lees het maar na in Genesis. Ondanks alle latere verwijzingen in kunst en literatuur kom je in het scheppingsverhaal geen enkele appel tegen. Er wordt in de tekst wel gesproken over een vrucht, maar er staat niet om welke vrucht het gaat. Het had dus ook een peer  of een druif kunnen zijn. Ik weet niet hoe Bijbel-vast Steve Jobs was. Misschien ging hij net als zovelen ook van de spreekwoordelijke adamsappel uit.

Al met al is het moeilijk om onomstotelijk bewijs te leveren voor de oorsprong van de naam Apple. Het is verleidelijk om Steve Jobs en Apple mythische proporties te geven en hen te verbinden aan grote namen als Newton en Turing, of een link te leggen met het oeroude scheppingsverhaal. Als ik alles op een rijtje zet, denk ik dat het in werkelijk heel eenvoudig verliep.  Tijdens een studentikoze, melige brainstorm-sessie kwam de naam Apple bovendrijven en niemand wist iets anders te verzinnen. Niets meer en niets minder.

Een aardige bijkomstigheid voor ons is dat de naam Apple op een dag als vandaag veel munitie oplevert voor de bedenkers van krantenkoppen of woordgrappen. Ik zie de headlines van de ochtendbladen en de grappen op social media al voor me:

 

Apple geplukt

Europese Commissie perst Apple uit

EU heeft nog een appeltje te schillen met techno-reus

Schudden aan de Apple-boom

En als jochie zou ik gedacht hebben: de druiven zijn zuur.

 

Toevoeging 5 augustus 2022:

De Beatles op hun beurt hebben zich laten inspireren door het werk van de Belgische schilder Magritte. Paul McCartney kreeg een schilderij van Magritte waarop een groene Granny Smith appel stond met daarover de tekst ‘au revoir’.  Dat gaf hem het idee om de Beatles muziekmaatschappij de naam Apple te geven.

(zie ook:  https://www.forbes.com/sites/craigsilver/2013/12/05/how-a-magritte-painting-lead-to-apple-computer/?sh=796864fa228f  )

 

 

 

 

 

 

[1] http://www.bitrebels.com/business/steve-jobs-steve-wozniak-apple-name/

 

[2] http://apple2history.org/history/ah02/

 

[3] http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4750533.stm

 

[4] http://verizine.nl/de-betekenis-van-het-apple-logo/

 

 

 

 

Vaste rituelen tijdens de zomervakantie: naar een dorpsmarkt gaan, op een terras zitten en rondkijken, boodschappen doen in een mega-supermarkt, stokbrood eten bij het ontbijt, boeken lezen in een luie stoel, een kerk bezichtigen. Dat laatste deden we eergisteren. Het was wisselvallig weer en we hadden zin om een uitstapje te maken. We hadden gelezen dat deze kerk gerestaureerd werd en dat een bezoek ook tijdens de restauratie de moeite waard zou zijn.

Bijna elke plaats of regio heeft een bijzondere kerk, een oud klooster, een mooie tempel of een kleurrijke moskee die het bezoeken waard is. Er valt vaak veel te zien: beelden, muurschilderingen, bijzondere gebruiksvoorwerpen. Vanwege het religieuze karakter van het gebouw en de behoefte om het geloof uit te dragen werden vaak de beste bouwmeesters en vaardigste kunstenaars aangetrokken. Daarom behoren kerken ook nu nog tot de meest aanzienlijke en interessante gebouwen van steden en dorpen. Ook voor een niet-gelovige valt er veel te genieten van de architectuur en de kunstschatten van kerken. Oude kerken vertellen het verhaal van de geschiedenis van de streek, de geloofsbelevenis, de gebruiken, de stand van kunst en wetenschap in vroeger eeuwen. In nieuwere kerken zie je vaak hoe men de traditionele elementen die je in een kerk aantreft op een eigentijdse wijze vorm heeft gegeven: een stalen preekstoel, abstracte schilderijen, een blankhouten altaar.

De kerk die we eergisteren hebben bezocht is circa honderd jaar oud. Niet oud en niet nieuw. Het is een katholieke kerk, dus vol met kapellen en afbeeldingen van heiligen. Elke kapel heeft zijn eigen stijl en sfeer. Kunstenaars van naam en faam hebben hieraan bijgedragen. Een overwegend neo-gotische kerk vol verticale lijnen met middenin een hoge koepel met verwijzingen naar de Apocalyps. Vanuit het midden van de kerk heb je goed zicht op het prachtige, blauwe Maria-venster aan de noordkant en het indrukwekkende Christus-venster aan de zuidkant. De kerk heeft ook verrassende Moorse invloeden die terug te vinden zijn in de vele geometrische figuren en arcaden. Ook tref je Byzantijnse accenten en Jugendstil-elementen aan.

Het interieur is verrassend ruim en warm. Een grote kerk heeft soms iets unheimisch, maar dat is hier niet het geval. Als de zon door de ramen valt wordt het interieur in een kleurrijke gloed gehuld. Vooral aan de zuidkant van het schip waar tijdens de restauratie een groot groen gebrandschilderd raam is aangebracht. In dat deel van de kerk kleuren de pilaren zachtgroen.

We hebben er met plezier een uurtje rondgekeken.

Het was maar 25 minuten rijden en daarna konden we nog heerlijk uitwaaien op het nabijgelegen strand. Een echte aanrader en dichterbij dan je denkt…..Het is namelijk de kathedrale basiliek van Sint Bavo in Haarlem. Dit prachtige monument kan zeker wedijveren met de mooie kerken die je op vakantie in het buitenland aantreft.

De St. Bavo kathedraal (gelegen aan de Leidsevaart en niet te verwarren met de Grote of St. Bavo kerk in het centrum van Haarlem) is gebouwd door Jos Cuypers (de zoon van Pierre Cuypers, de bekende 19^e eeuws kerkenbouwer, maar ook de architect van het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam). Bezienswaardig zijn de prachtige tegelplateaus van Jan Toorop, de mooie beelden van Mari Andriessen, de rijkversierde sacramentskapel, het op een na grootste orgel van Nederland, de ingenieuze wenteltrap van Tack en de moderne gebrandschilderde ramen (waaronder het genoemde groene raam) van Jan Dibbets. De ramen van Dibbets zijn heel bijzonder.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Al met al een bezoek meer dan waard en heerlijk dichtbij huis.

 

 

Tot een week geleden was ik nog nooit naar een festival geweest. Nooit naar Pinkpop, Lowlands of Oerol. Niet als scholier of student en ook niet op latere leeftijd. Maar sinds afgelopen weekend ben ik ervaringsdeskundige; ik heb drie dagen North Sea Jazz beleefd. En het is goed bevallen.

Dit festival stond al lang op het verlanglijstje van mijn vrouw en mij. We genieten elke keer van de sfeerimpressies die we van tijd tot tijd op televisie zien en we vinden de muzikale variëteit van dit festival heel interessant: “daar moeten we ook een keer naartoe!”. Maar jarenlang lukte het niet om te gaan door drukke werkzaamheden, sociale verplichtingen of zomervakanties in het buitenland. Dit jaar hakten we de knoop door. We kochten al in februari kaartjes (treffend ‘early birds’ genoemd) en blokkeerden het betreffende weekend stevig in onze agenda’s.

De eerste indrukken op vrijdagmiddag worden beheerst door de grote toeloop en massaliteit. De metro vanaf ons hotel naar Ahoy’ zit stampvol. We moeten ons naar binnen persen. Dezelfde drukte komen we tegen bij het binnenlopen van Ahoy’: grote rijen mensen die zich naar binnen wurmen om vervolgens voor de muntenmachines samen te drommen. Wij volgen slaafs en kopen een dagrantsoen aan plastic tokens. Daarna lopen we een soort sluizensysteem in waar onze tickets worden gescand. Pas dan zijn we echt binnen en begint de massa zich in allerlei richtingen te verspreiden. Tot zo ver geen onbekende ervaringen, want bij eerder bezochte voetbalwedstrijden of grote concerten is de massale toestroom en het bijbehorende gedrang hetzelfde. Maar het grote verschil is dat je bij een voetbalwedstrijd of concert allemaal naar hetzelfde veld of dezelfde zaal gaat, terwijl we hier een keuze hebben uit een dozijn zalen. We hadden thuis het blokkenschema al bestudeerd en voor deze eerste dag al een voorkeurslijstje gemaakt van de artiesten die we wilden zien. Maar in de praktijk gaat het toch anders. Het is deze eerste avond flink wennen. Waar zijn de zalen? Kunnen we overal naar binnen? Wordt het staan of zitten? Waar kun je eten en drinken halen?

Dankzij de festival-app op mijn smartphone en de bewegwijzering in Ahoy’ hebben we wat houvast, maar het voelt de eerste uren toch als het dwalen door een doolhof. We volgen onze wensenlijstje, maar merken dat niet alleen de kwaliteit van de musici van belang is, maar ook de kwaliteit van de zaal en de opeenstapeling van ervaringen. Na een uur staan in een grote zaal wil je bij het volgende concert zitten. En na twee concerten is het de hoogste tijd om wat te eten en te drinken. Na een verstild optreden wil je weer wat stevigers horen. Zo proberen we wat afwisseling in onze muzikale speurtocht aan te brengen. Je moet steeds keuzes maken (per avond zijn er 48 optredens; grote en kleine namen, grote en kleine zalen) en het verrassingselement speelt daarbij een grote rol. Een concert valt tegen, dus stap je een aangrenzende zaal binnen waar een volslagen onbekende artiest optreedt. Zo brengen we de eerste avond door en stappen we met een moe lijf en een hoofd vol muziek rond 1 uur ’s nachts de metro in die even vol is als op de heenweg.

Op zaterdag voelt alles al veel vertrouwder aan en op zondag zijn we kind aan huis. Als we zondagavond laat Ahoy’ verlaten en naar de metro lopen zijn we muzikaal geheel voldaan, maar is het toch vreemd om je te realiseren dat het nu echt voorbij is.

 

We hebben intens genoten van de muziek. Ook dagen na het festival klinkt die nog door in je oren en je lijf. North Sea Jazz laat dankzij de grote variëteit aan artiesten en stijlen zien hoe muziek je op verschillende manieren kan raken (of juist niet). Ibrahim Maalouf was groots en meeslepend, Snarky Puppy was strak en opwindend, Maartje Meijer was ontroerend en verrassend, Brandford Marsalis was virtuoos (maar ook routineus), Candy Dulfer was swingend en opzwepend, Gregory Porter was warm (maar ook wat afstandelijk), Yuri Honing was verstild en intiem, Christian Scott was uitdagend (en erg luid), Melanie de Biasio was mysterieus.

Dankzij die vele muziekstijlen kom je op North Sea Jazz ook de meest uiteenlopende mensen tegen. Nogmaals, ik ben geen ervaren festivalganger, maar ik betwijfel of je op andere festivals zo’n grote diversiteit (leeftijden, culturen, stijlen) aan bezoekers tegenkomt. En dat is erg leuk om te ervaren.

En North Sea Jazz is ook:

–          het opvallend vriendelijke en service-gerichte personeel;

–          de namen van de zalen; ze zijn naar rivieren genoemd. De Yenisie is de meest onbekende naam, maar stomtoevallig kom ik die naam dat weekend ook tegen in het boek As in Tas van Jelle Brandt Corstius; het blijkt een rivier in Rusland te zijn);

–          de (over het algemeen) gemoedelijke stemming onder de bezoekers;

–          de verrassing om een collega, neef en buurtgenoot tegen het lijf te lopen (“hé jij ook hier!?”);

–          de ontdekking dat er overal muntenmachines staan, zodat je niet op de eerste dag bij de ingang in een lange rij had hoeven te staan,

–          de meevaller dat je in elke zaal kunt zitten (ik dacht vooraf, dat we vooral zouden moeten staan, maar dat was alleen op de middenterreinen van Maas en Nile het geval)

–          het gevoel (als je door de gangen van Ahoy’ loopt) dat je door Amsterdam Centrum loopt tijdens Koningsdag.

–          het gevoel dat je met een leeg bord bij een enorm buffet staat en vijf uur lang je bord mag blijven vol scheppen (nu heb ik het niet over het eten);

–          de geruststelling dat je niet elke avond in een krap tentje hoeft te slapen, maar in een comfortabel hotel-bed.

Maar North Sea Jazz is vooral aan het einde van een mooie muziekavond nog even naar een van de hoofdacts (in dit geval Earth, Wind & Fire) gaan om wat nostalgische klanken mee te pikken, maar onderweg op een buitenpodium een jonge, frisse band (in dit geval Con Brio[1]) tegen te komen die zo energiek en aanstekelijk staat te spelen dat je daar blijft hangen en swingend meegaat in de dynamiek die daar ter plekke tussen muzikanten en toehoorders ontstaat. Toen we na afloop nog een staartje Earth, Wind & Fire probeerden mee te pikken, viel dat tegen in die enorme Nile-zaal. We liepen maar snel weg om de smaak van Con Brio vast te houden.

Kortom, dit eerste festival is ons prima bevallen; we gaan beslist nog een keer.

 

[1] Con Brio treedt eind november op in Paradiso. Mooie up tempo mix van funk en soul. Frontman Ziek McCarter is een geweldige zanger (doet denken aan de jonge Michaël Jackson, Prince, Pharrell Williams) en een ras-entertainer.